Wydobycie surowców krzemiennych ma długą historię, sięgającą starszej epoki kamienia (paleolitu). Jedne z najstarszych pradziejowych kopalń krzemienia zostały odkryte w Nazlet Khater w Górnym Egipcie (w okolicach współczesnego miasta Tahta nad Nilem). Krzemień i rogowiec wydobywano tam już w paleolicie środkowym. Rogowiec jest skałą krzemionkową, z której w epoce kamienia wykonywano narzędzia. Nazlet Khater leży na zawietrznej stronie wapiennego klifu po zachodniej stronie doliny Nilu. W skałach na zboczu klifu i w dolinach okresowych strumieni (wadi) występują konkrecje krzemienia i rogowca. Wskutek erozji utworzyły one pokaźny depozyt poniżej klifu. Do dziś można tam znaleźć na powierzchni liczne otoczaki. Zapewne dlatego w okolicy znajduje się tak wiele stanowisk archeologicznych poświadczających eksploatację miejscowych złóż rogowca około 33 tys. lat przez ludzi anatomicznie identycznych z człowiekiem współczesnym. Archeolodzy odkryli w Nazlet Khater jamy wydobywcze, podziemne szyby i chodniki, a także zwały odpadków.
Paleolityczni górnicy kopali jamy, by dostać się do leżącego pod warstwą piasku żwiru, zawierającego konkrecje rogowca. W chodnikach odkryto narzędzia górnicze z kamienia i rogu. Z biegiem czasu zaczęto drążyć podziemne korytarze, które pozwalały dostać się do złoża otoczaków z rogowca. Po zaprzestaniu eksploatacji kopalnie zostały wypełnione odpadami produkcyjnymi i nawiewanym przez wiatry piaskiem. Na powierzchni wydobyty surowiec sortowano pod względem jakości i produkowano z niego potrzebne narzędzia. Obok kopalń odkryto ślady osadnictwa w postaci palenisk i warstw związanych aktywnością zamieszkujących to miejsce ludzi. W odległości 500 metrów od kopalń odkryto grób zawierający szkielet człowieka (najprawdopodobniej mężczyzny), posiadającego jednak pewne archaiczne cechy budowy. Obok szkieletu znaleziono kamienie ciosło podobne do tych, które wytwarzano z surowca wydobytego w kopalniach. Są to jedne z najstarszych szczątków człowieka naszego podgatunku (Homo sapiens sapiens) znalezionych w Północnej Afryce. Ich oględziny ujawniły cechy wiążące je z późnymi archaicznymi Homo sapiens z subsaharyjskiej Afryki. Nazlet Kahter jest zatem jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych z czasów plejstocenu i wczesnego holocenu w Afryce.
Literatura
A. Leplongeon, D. Pleurdeau, The Upper Palaeolithic Lithic Industry of
Nazlet Khater 4 (Egypt): Implications for the Stone Age/Palaeolithic of
Northeastern Africa, African Archaeology Review, (2011) 28, s. 213–236.
P. M. Vermeersch, Palaeolithic Quarrying Sites in Upper and
Middle Egypt, Leuven, 2002.
P. M. Vermeersch, E. Paulissen, G. Gijselings, M. Otte, A. Thoma, P. van Peer, R. Lauwers, 33,000-yr old chert mining site and related Homo in the Egyptian Nile Valley, Nature, volume 309, (1984), s. 342–344.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz